Çı Bume, Se Bume, Çıqa Bume?

Roje nêvêrena khe ma televizyonde raştê programanê werdene nêbime. Tıxtor u diyetisyeni mesela werdene sero derga derg mıjulbenê. Gegane kenê tê sare, gegane khi vatenê xo jübini nêcênê. Feqet, ha tıxtori ha diyetisyeni, na derheq de fıkrê xo kenê jü; werdena grane u hereket nêkerdene êndi bıngê gelê nêweşiyana. Roja ewroyêne de qelewbiyayêne her caê dınya de biya mışkulê de gıran. İsan êndi her caê dınya de raştê obezêni beno. Hokmatê zafetene dewleta, seba vırêndiye guretena obezêni qanuna vejenê, programanê spori kenê re raşt.

Ekhe werdene u obezêni ra qal bi ra, gere isan xo ebe çiyanê bina nêxapno; sebebe qelewbiyayêne u obezêniya xo ma be xoyme. Çıkhe destê ma nêvındenê, fekhê ma nêvındeno! Ma nıkha êndi zê verê coy wertê çinêbiyayêne de nime, na waxta êndi herçi verê destê ma de ro; çiyanê ma de wer erzeno qırthıkhe! Ma zaf weme, rew rew weme u çapıkha weme. Xora bıngê qelewbiyayêna ma ki nê hirmina xusısê.

Ma axri çare çıkho? İranıca na derheq de zaf rınd vato: "Tı ke şenık non burê o to keno pışti, eke zaf burê tı ê kena pışti." Heqeteni ki, hatani isan hıcümê xo nêvêjiyo nêşkino vırêndiye re obezêni bıjêro. Gere isan destê xo dergê herçi nêkero; tevdiro vırên şenık werdena. Nae ra dot, isan çı buro, çı nêwero, gere ina qife bıjêro. İtade ma dore bıdime tıxtora u diyetisyena. Ê se vanê, senê salıxa danê ma, taê goş re dina sernime.

Çiyo sıvık bure

Tıxtor u diyetisyeni, na davistê sera werdena sıvıke salıx danê. Gorê dina gere çiyo sıvık bêro werdene. Rejimê werdena sıvıke de gıraniye tar u mêyvi sero ra. Çiyo bini ki gegane êno werdene, feqet zafêri gere tar u mêyve bêro werdene. Goşto sür gere qe niro werdene ya ki zaf şenık bêro werdene, çiyo ronın, çiyo mirın u şiraniye ra gere isan düri vındero.

Ebe roj bure

Qasê werdene be xo, waxtê werdene ki zaf muhimo. Tıxtor u diyetisyeni jüwane salıxê ebe roj werdene danê. Çıkhe, ma ebe roj çı weme bume, çıqa weme bume, hatani şan, hatani waxtê rakewtene zafêriyê dê helêneme. Gere şande saate şeş ra tepiya êndi ma çiyê mewerime, ekhe weme ki gere çiyo zaf sıvık bume. Çiyo khe ma şande ya ki ebe şewe weme, pêro beno vazd. Xora isani zaferi ebe na qeyde benê qelew. Welhasıl gere ma werdena şewe ra xo bışeveknime.

Phariyanê xo qıjkhe, rınd buciye hona roqlotne

Ma vajime khe, ma şenık weme, çiyo sıvık weme u ebe roj weme. Ma gere faktorê de bin berzime nina ser; qêydê werdene. Qasê nê hirmina faktora, qêydê werdena ma ki wıcıdê ma sero tesir keno. Sero serên, gere ma gıran gıran bume, ecele mekeme. Gere ma phariyanê xo qıj bıjême, phariyê qıji çımê isani tayina rew kenê mırd. Gere ma phariyê fekê xo rınd bucime hona roqlotnime. Werdena khe teqeze amê werdene, phariyê khe lerze qılotniyayro, metabolizma ma zaf dajnenê.

Werdene sero hona zaf çi êno vatene. Çiyo muhim uyo khe, seba weşiya xo gere ma qêydê emrê xo koke ra bıvurnime. No vurnayişi ki raê de derga; ewro ra hatani mêşte emrê isani nêvurino. Feqet gere caê nê caê ra ma cı şanime.