Faruq xoce (Faydo) gul u vengê de ma ebe vicdano teliyin bi...

Mesut Asmên Keskin

Serra 1994ine ya ki 95ine bi. O sure Universıtê Frankfurti de, qısmê zonanê Hind-Ewropa de Zonê Ma sero ki Prof. Dr. Jost Gipperti jü tedqiqat vıraştêne, koti bi ra zonê ma dıme. Mı o waxt mıhendısênia makina wendêne, hama saiya Zonê Ma ra elaqa mı ki ilmê zonu rê bi biye. İyê ke zonê ma u piyê xo Zazaki bi, zonê xo de nuştêne ya ki lawıki vatêne, yê ki amêne na derse, profesoru inu ra fonetik u gramerê Zazaki perşi pers kerdêne. Rocê derse ke verê mı de jü kağıte biye ya ki mı be xo not nuşti bi, tam nêzanon, ebe alfabê Erebki, Farski de çiyê nuşti bi. Mormeko ke mı hona nas nêkerdo, a roci amo derse, lewê mı de şikiya nuşte bıwano. Ezı ki tenê sas biyu, çıke ma ra zaf senık mordemu nuşteo khan (Erebki) zanıtêne. Mı pers kerd, “koti ra alfabe zana?” Ey be vengo nerm u arıfki va ke, Osmanıcki muso, uca ra. Tepia tenê Farski ki musay bi.

No mormek malım Faruq bi, Pulur, Zeranıge ra, Çê Xıdê Cengi ra Faruq xoce. Mı ke hona (pêserokê/dergiyê) Ware u Piya u yê bini nas nêkerdêne, yoxro ke ey Ware de ebe namê “Faydo”y nuştêne. Estemol de mendêne, hama daas roci rê amey bi Frankfurt lewê kewraê xo Qeremanê Çê Bakê Polêşi. Uca ra tepia ma ki bime albaz.

Serranê 1998-2000ine de jü sitê bıra Bertalê Qeremani bi, forumê Zonê Ma “Vengê Ma” de ki ey daim nuştêne. Zonê xo ra, hardê xo ra, mıletê xo rê zerri u can ra bari bi. Nuştene de usta bi; mı çım de filozofê ma bi; isanê do hunde xori bi. Nuştê eyê ke mı redakte kerdêne, ez pê zaf sa biyêne, cı ra ki xeylê çi musêne. O jü derya bi, uyo ke derya ra ma rê ebe nuşte mend, nuştê xo, xorê dereyê ke yê deryay ra ma rê mendê. Nê serru de o serba tedqiqatê zon u kulturê xo şi bi Aqseraiye dewanê Zazau. Şi zımê İrani ki, mıntıqa Deylemi. Forumê sitey de ey feteliyaisê (cêraisê) xo de çı diyo, nêdiyo, şiyo senê cau, ma rê nıqırnêne, qesey kerdêne. Yê forumi de ey lacê dedê xo Xıdır Xoce be mı da nas kerdene. Vat, “Xıdır xoci de qeşi ke, iy de xeberi (qesey) zafê.”

Estemol de jêdewaxt Beyoğli Mis Sokağı de bi. Ma zafêri uca jübini diyêne ya ki raştê jübini amêne. Mı key ke xebere dêne cı ke ez amu Estemol, ey desınde waxt bırrnêne ra, amêne diyarê mı. Ez dewa ey Zeranıge de ki cı rê biyu meyman, Estemol de ki; ya ki ma pia şiyêne çê Xıdır xoci, ebe mobeto wes zonê xo kerdêne gılor, ma kerdêne sodır. O zamanê mektebê Hermeniyu, Ortekoyiye de rektoro yardımçi bi. Ez ke şiyu uca diyarê ey, malımanê binu rê ey ez “bırarza” du nas kerdene.

Faruq xoce hem zaf ebe yaraniye bi, hem ki qesê xo de raşt bi, zerre u teberê xo jü bi. Tekê xo nino diyene. Ey ke ma ca verdayme, şi, cao xor (boşluk) ma de verda. Çhikê adırê ma bi, vengê vicdanê ma bi. Uyo ke mıletê xo tertele, zulm u zor u zarpe u inkar diyo, ey pê halê mıletanê binanê bındestu ki zanıtêne, heqa inu ki sevekıtêne; vacime, qêretê Hermeniyun u Yahudiyu ki kerdêne. Ey nêheqiye, fêsadiye, murrêni qebul nêkerdêne, vera ri vatêne; kam beno, bıbo. Vicdanê Faruq xoci na ri ra ki teliyin bi. Teliyin, zê jü gule, çıke mordemi ke no vicdan raşt u durıst nêguretêne xo dest, pê kay kerdêne ya ki ğelet dest eştêne cı, teli şiyêne pıra.

Vatêne, “mıletê ma xo sero hukım qebul nêkeno, hama nêwazeno ke mıletê dê bini sero hukım bıkero; vicdanê xo esto”.

Xocê ma sero qesey, xatırey zafê, hama nêşkime biarime ra zon, pêrine bınıqırnime, ifade kerime, heqa heqiqetê ey bıdime. Çılaa ke ey fişte ra cı, raa ma rê tım roşti bo; jüyê ey hazar bo.

Mane u heqa qesey daene, efsunê kelımey sero Faruq xoce nuştê xo “alem-i sufli” de vano ke:

“ma ke çiyê nusna, ard jüan, o çi endi beno cısm, efsunê xo satino. çıqa wes nusnena, bınusne, to i qali hemu hat ra, hemu ca ra nêşkina biarê jüan. qal beno kemi. to ra çıqa aseno, çıqa destbera to yena, hende ana jüan. jü qalê rê ke name na pıra, i qali, i nami miyan de kena hepıs. caê bini nênê to viri, efsun satino.”

Jü nêweşiya gırane nae ra 4 serri ravê biye sebeb, Faruq xoce ma ra vısna, berd... Gul u nuri miyan de bê, xocê mı.

21.01.2022