Şerê wertê Rusya u Ukrayna hao beno jü sere. Na jü sere de, nê hurdmina dewleta koke re jübini arde. Xêrciya di-hirê sukha, her caê Ukrayna şew u roj Rusya dest ame bombakerdene. Caanê sivilanê zê xestıxana u mekteva ki şawatê şeri ra nasibê xo gurêt. Goro khe vanê, hatani nıkha des milyon Ukraynayıc welatê xo ra vêjiyo, şiyo welatanê Ewrupa. Şer çıqa gıran beno bıbo,hini aseno khe, Rusya onciya khi pê Ukrayna nêşkina; sero serênı ki, caê khe verê nê şeri guretibi, beno khe ina ki vind kero.

Rusya verê 24ê Gujiga 2022i dormê sindoranê Ukrayna de nezdiyê sed u phoncas hazar eskerê xo dabi arê. Onciya khi, amaêna şeri o taw hona rınd kıfş nêbiyênê. Çawo khe cı ra pers biyênê, Rusya vatê nêtê ma u şeri çino, ma zerê sindoranê dewleta xo de xo rê tatbiqat keme. Feqet heto bin ra, istixbaratê Amêrqa roj mıroji rapori dênê khe şer game be game êno. Durim hini temyakewtebi khe, gorê vatena, dınya de zafetena, tewr Ukrayna be xo khi, şer guman nêkerdênê.

24ê Gujige, Phoncê Şodıri

Roja 24ê Gujige 2022 phoncê şodıri de Rusya çarawêr ra êrışê Ukrayna kerd. Dınya o şodır ebe şokê nê êrışi heşar biye; herkes batxun, dutxun u hêrsın bi. Gorê plananê verêna, Rusya vırêndiye ebe êrışê hewe Ukrayna sero serdestêniya hewe fina re xo dest, pêyjo khi ebe qeweta harda kuna zerê Ukrayna, wertê dı-hirê roja de her caê Ukrayna cêna bınê bondıra xo, hokmati werte ra dana we, Zelensky erzena hepıs u dae ra tepya khi Ukrayna mılkhane erzena Rusya ser. Raşta heqi, ne analistanê eskeriya ne khi feqiranê zê ma, kesi Ukrayna ra xoverdaişê de nya gıran guman nêkerdênê.  Zafêrine vatênê khe, Kiyev zaf zaf wertê dı-hirê roja de kuno re Rusya dest, Zelensky u wezirê xo khi remenê şonê Polonya.

Nınga Süper Qewete Vırdiye re Kemere

Tüdi vatenê esta, vanê her plan kemi  yo. Planê şerê Rusya khi xora roja rojêne xırab amêbi vıraştene. Hini aseno khe, istixbarate Rusya FSB, hem qeweta eskeriya Ukrayna raşt texmin nekerda hemi khi zêxmêniya moralê şarê Ukrayna rınd nêdiya. No plano nêmecet roja verêne ra xerepiya; eskerê Ukrayna şokê verêni dıma, tafte her caê Ukrayna de verê xo çarna re Rusya, tiyare u helikopterê Rusya jü be jü day waro. Çawo khe şeri hewe ra nya gıran dewam kerdênê, hard de khi Ukrayna qet mecal nêdênê, nêvırdênê khe Rusya ca bıdo nınga xo. Demê, Rusya nêt kerd khe dirê hazari esker ebe tiyara biyaro Kiyev de rono, feqet Ukrayna ebe destê xo raştê tiyara bombe kerd, tede çalê xori veti, tiyarê Rusya nêşkiyay uja ronê, mecburêni ra şi Belarus da na ro. Şero eskerın hetê de, şerê de bini khi hetê diplomasi u sosyal medya de amênê kerdene. Gorê vatena, Amerqa roja vırênê nêt kerdo khe tiyarê bırışno, Zelensky u weziranê dê Ukrayna ra vejo, bero Polonya. Vanê çawo khe Zelensky pêhesiyo, Amêrqa rê mesaj rışno vato khe, mı rê tiyare nê, mı rê cebırxane bırışnê. Na mesela khe sosyal medya de amê heşnaêna, êndi o xof u terso verên pıra pıra bi vıla, herkesi êndi na jüyo sero fıkrê xo kerd jü: Ukrayna dest kena xo...

No Şer Qêy Vêjiya?

De ma nafa khi bême sebebê nê şeri ser; gelo dawa çıkha, no şer riyê çınay ra, ya khi riyê kami ra vêjiya? Gorê Rusya, sebebo bıngên NATO wo. Ukrayna cat kena khe NATO kuyo, Rusya khi sindorê xo de qewetanê NATOy nêwazena. Sebebê de bini khi no bi khe, hem şarê Ukrayna hemi khi hokmat pêro Neo-Nazi yê; nê Neo-Nazi heqaret re Urızanê zerê Ukrayna kenê, Rusya khi no şer veto khe ina zılmê hokmatê Ukrayna ra bışevekno.

Feqet dınya têde rınd zana khe, nê pêro manê bi. Hirabiyayêna NATOy verva Rusya zaf meselê de muhime nêbiye. Çıkhe, waxtê sermiyanêniya Boris Yeltsini de tewr Rusya be xo waştênê khe NATO kuyo; o taw NATO u Rusya wertê xo de konseyê şana bi pê khe cıkewtişê Rusya rae ra bero.  Feqet NATO u Rusya qêydê cıkewtişê Rusya sero tê sare nêkerdibi. NATOy waştênê khe Rusya zê her dewlete mıracatê NATOy kero, dewletê azayê NATOy nê mıracati sero xo werte de qesêbıkerê u qerar cıdê; feqet Rusya no qêyde qebul nêkerdênê, vatênê khe ez Süper Qewet a, nêbeno khe ez zê her dewlete mıracat keri, gere NATO mı bê mıracati bıjêro zere. Hurdmina hêti nêkewti pê u mesela uja de mende.

Derheqê Neo-Naziya de khi Rusya onciya neheq a. Axri isan gere heqe u neheqe rınd cêser vejo. Raşti khi, Ukrayna de Neo-Nazi estê; kerdenê nina hatani nıkha xêlê rê. Taê de nina khi kewtê wertê eskerê Ukrayna. Feqet, mesela Neo-Naziya her dewlete de esta; Rusya be xo khi pırê Neo-Naziya wa! Ebe manê wederdaêna Neo-Naziya beno khe jü dewlete êrışê dewletê de bine kero? Beno khê xestıxanê u mektevi ebe manê Neo-Naziya bêrê teqnaêne? Çiyê de nyanên hatani nıkha dınya de nê amo diyayêne ne khi amo heşnaêne.

Nê pêro zürê Rusya yê. Esas mesala a wa khe, Rusya tamulê Ukraynayê de arzi yê nêkena. Ukrayna nê seranê pêêna de hetê ekonomi ra xo xêlê vazna bi ra, demokrasiyê xo avê şiyênê, verva welatanê Ewrupa u Amêrqa biyênê nezdi u game be game Rusya ra kewtênê düri. Taê dewletê dormê Rusya yê khe Sovyeta ra nat bınê bondıra Rusya de rê, ina be xo khi diyêne khe, kam khe Rusya ra kuno düri, ma vajime dewletê Baltıqi u Polonya, hem siyasetê xo hemi khi ekonomiyê xo avê şono. Rusya çı waxtêna biyo no şiyayiş vinıtênê u tevdirê mudahale kerdene diyênê. Kılm u derg ra, esas sebebê şeri no bi.

Süper Qewete Biye Xağ u Sosret

Se khe ma nêvame, Rusya xo dınya de zê Süper Qeweta dıdine diyênê, Ukrayna kerdi bi xo çım ra u ere mana cêrênê khe êrışê cı kero. Feqet, xoverdaişê Ukrayna her çi dêrmaşti kerd. Çawo khe herkesi qalê dı-hirê roja de teslim biyayêna Ukrayna kerdênê, Ukrayna, qıj ra pil ra pêro piya, ver çarnabi re Rusya. Nae ra doti khi, dewletanê Ewrupa u Amêrqa roj mıroji silay varnênê be Ukrayna. Eskerê Ukrayna silayê moderni çarnênê re tanqanê khananê Rusya; roja khe dirê tiyarê u helikopterê Rusya waro nêgınênê çinêbiye. Rojanê verêna de Rusya, axri rınd xırab, taê caa de avê şiye, eskerê xo hatani nezdiyê Kiyevi ard. Ê roja de, konvoye de eskeriya derge, sindorê Belarus ra hatani nezdiyê Kiyevi bibi rêze; êndi waxt nêbi khe eskerê Rusya bêro zerê Kiyevi kuyo.

Feqet na konvoya derge caê xo de dergom mende, roji pêsero verdi ra, qe nêşkiye khe ca ra, ne avê ne pêyde bılewi yo. Kıfş bi khe, Rusya hetê lojistik ra zaf morım mendibi, tewr nêşkiyê khe mazot, werdene u cebırxane bıresno konvoya xo. Na konvoya khe herkesi nya cı ra xof gurêtênê, wertê dirê roja de biye werdê gulanê eskeranê Ukrayna. Ukrayna nat u dot ra hini erış kerd khe, tanq u topê konvoye pêro zitoli kerdi, her caê Ukrayna bi pırê lekaşanê tanqanê Rusya. Taê caa de khi, eskerê Rusya tanqê zexmê xebetiyayê hama hini cavırdabi remabi şibi. Durım hini cüzi ra vêjiyabi khe, dewicanê Ukrayna ebe tıraxtora tanqê Rusya xo dıma ontênê berdênê çê. Sosyal medya de êndi herkesi ebe Rusya tınazi kerdênê: Rusya, Süper Qeweta dınya wa dıdine, Ukrayna de bibi xağ u sosret...

Zelensky Bi Nazluyê Dınya, Astarê Putini Şayiya

Şerê eskerıni ra dot, hetê diplomasi de khi onciya Ukrayna bêhemd xebetiyênê. No şer şerê qewetanê têdüşta nêbi; hem hetê esker u teçizati ra hemi khi hetê ekonomi ra, Rusya u Ukrayna nêşaniyênê têver. Hetê huquq u vijdani ra khi xora Rusya eşkera neheqe biye. Ukrayna nê hurdmina xusısi zaf rındek ardi re zon, şaranê dınya zafêri lêwê Ukraya de ca gurêt. Bê nina, Ukrayna dest de faktorê de bino gırsi khi bi; o khi sermiyanê xo Vlodimir Zelensky bi. Verê şeri Zelenksy ne dınya de, ne khi welatê xo de hondê popüler bi. Gorê vatena, şarê Ukrayna taê khi cı ra bibi batxun. Feqet ebe destcıkerdena şeri, Zelensky wertê dirê roja de, tafte her caê dınya de hem ame naskerdene hemi khi ame heskerdene. Şanê roja vêrêna şeri de, ê u weziranê xo verê çêverê konağê sermiyanêni de jü selfi-video ontibi; video de Zelensky vatênê, "se khe şıma vinenê, ma qe hetê ser nêşime, pêro nayme ita, pêro wezifê xo seroy me, Ukrayna qıj ra pil ra xoverdana." No selfie her caê dınya ra bi vıla, ebe sed milyona ame sêrkerdene. Qomê dınya qelb ra vırane fişte re cı u Zelensky bi nazluyê dınya.

Sêncê Zelensky çıqa biyênê berz, ê Putini khi hondê gınênê waro. Putin u Rusya şero eskerın de xora bibi şelpaze; şerê diplomasi de khi durımê xo tayina rınd nêbi. Çawo khe fotrafa de Zelensky wertê qomi de, wertê eskera de ebe kıncanê eskeriya asênê, Putin Kremlin de, verê masê de derga zınare de teba dı weziranê xo, feqet dina ra xêlê düri ronişte asênê; zaf fotrafê ecêbi bi u onciya herkesi pê tınazê xo kerdênê. Zelensky roj mıroji televizyonanê dınya de, parlamentoanê dınya de online qesêkerdênê, herkesi cı rê payni çepıli dênê pıro; qe caê qalê Putini nêbiyênê, ekhe qal bibiyênê khi, xıraba dê amênê vatene. Zelensky dınya çım de bereqiyênê, Putin êndi talaşê kesi nêbi.

Rusya Pê Eskera Nêşkina, Sivila Kişena

Aşmanê wısari de Rusya eskerê xu yo khi hona weş mendo zımê Ukrayna ra ont berd. No vindkerdişo verên bi. Feqet, gere isan Rusya xo çım de zaf qıj u sıvıkı khi nêvino; çıqa khe taê bibi şelpaze khi, hona qewetêde zaf gırse biye. Xora aşmanê amnani de na jüye rınd kıfş biye. Rusya xusısi ebe adırkerdişê topa, xêlê caa de zaf zor da Ukrayna; o taw, roje de nezdiyê 100 eskerê Ukrayna amênê kiştene. Onciya hewrê tari Ukrayna sero amêbi pêser. Ê roja Ukrayna onciya karo diplomatik kerd gur u Amêrqa silayê HIMARi day Ukrayna. HIMARi şonê re topa, feqet têsirê xo u mezilê xo tayina zafo, feteloğe, yanê caê xo şikino rew rew bêro vurnayêne u nişan guretena xo zaf rınd a. Ukrayna ebe nê silaanê newiya emana Rusya berde, derbê gırani day pıro, Rusya zafe caa de eskere xo pêyde ont, taê caa de tewr cebırxane u tanqê xo khi cavırday.

Payizo verên de Ukrayna eskerê Rusya wilayetê Harkovi ra vet, hatani be sindorê Rusya fetelna. No khi Rusya rê bi vindkerdişo dıdên. Ujay ra dıme, hêni aseno khe, Rusya stratejiyê xo koke ra vurno. Goro khe aseno, Rusya êndi qebul kena khe, pê eskerê Ukrayna nêşkina, coka ver çarna re sivila. Hem qomo sivil hemi khi teçizato sivil, ma vajime khe santralê eletiriki u tesisê ağwe, bınê bombekerdişê Rusya de mendi. Hesabê Rusya o bi khe, ebe na qêyde, yani bê eletirig u ağwe vırdaêne, Rusya qomê Ukraya ana re çhok. Raşti khi, nême ra zafêriyê Ukrayna na çand aşmi yo bê ağwe u bê eletirigi yo; feqet onciya khi mêrkha Rusya rê sare nêna ro. Hêni aseno khe, no taxtikê Rusya khi, xêrciya zêdekerdena kini ra, çiyê de bini rê nêbeno. Hêç khe şono, qomê Ukrayna tayina zaf Rusya u Urıza ra xuye keno.

Ukrayna Çım Çarno re Qırımi

Rojanê na nvısnayêne de, êndi hama hama sere şona sere ser khe şer kewto kar. Rojanê verêna de ma vatênê hela Ukrayna çand roji Rusya ver damiş bena; dirê aşma ra tepya, ma vatênê Ukrayna rınd xoverdana feqet qasê Rusya qeweta xo çina; nıkha, şeri ra serê tepya, ma pêro vame khe, Ukrayna şikina Rusya düşt de nê şeri qezenc kero. Taê khe mêlê Rusya kenê vanê khe, Rusya dewletê de nükleer a, kes pê dewleta nükleere nêşkino, ekhe zaf kewte tenge, dest erzena silaanê nükleera. Mı çım de no fıkrê de raşt niyo. Ez vaji ma taê misala biyame xo viri: Çawo khe Amêrqa Vietnam de biye xağ u sosrete, Amêrqa dewletê de nükleere nêbiye? Çawo khe Jübiyayêna Sovyeta Afkhanistan de verva mücahida şer kerd vindi, dewletê de nükleere nêbiye? Qêy nê hurdmina misala de kesi dest nêêşt silaanê nükleera? Şıma zana qêy, silaê nükleeri terezunê xof u tersi sero vındenê; no terezun khe dolımê xerepiya, kes nêzano dınya çıqa ser u bın bena. Seba nae ra khi, kes nêşkino rew rew dest berzo silaanê nükleera.

Xora silaanê nükleera ra dot çiyê de bin Rusya dest de çino. Ekonomiyê xo bınê ambargoy de ro, kapasita xu ya silay vıraştene zaf teng a, hetê esker êrdımkerdene ra hondê bêcaroğ niya, xo ra eskerê xo khi zaf bêzeri şer keno. Seba Ukrayna ra nê pêro dêrmaştê; dewleti pêro bilıgane silaanê moderna varnenê be Ukrayna, ekonomiyê xo vêri ra rındo, çıkhe Amêrqa jü sere de çewres milyar dolar do cı, êrdımkerdena eskerê xo zaf zexm cêna u qıj ra pil ra Ukraynıci pêro ebe zeri u hewes şer kenê. Goro khe aseno, Ukrayna nêt kena khe vırêndiye Rusya nê caanê 24ê Gujige re nat cıkewtiya ra vejo; pêyjo khi ver re Qırımi çarno u pêyniye de khi Rusya sindoranê xo ra tever kero. Axri kes nêzano se beno, feqet gorê performansê hatani nıkhay, hêni aseno khe Ukrayna rojê nê rojê mıradê xo vinena...