Şênayiya Roca Zıwanê Ma Zazaki
Admin
ŞÊNAYİYA ROCA ZIWANÊ MA ZAZAKİ
Raporê UNESCOy ra aver u tepeya ki nusiya ke, Zıwanê ma Zazaki ameo sinorê merdene, hao qerqele (ruhi ver, nezrê ri) de. Peyê seserra (ss) 20. be ss. 21. de roştberê Şarê Ma Zazayan sıfte Ewropa, bedêna İstambol de ena sebet ra amey têkışte ke nê zıwanê xo rê melem bıvênê.
Tewr sıfte, serdariya Ebubekir Pamukçi de pêserok (mecmua) AYRE (1985-87), dıma pêserok PİYA (1988-1992) veciya. Rayberiya Ebubekiri de heqa qewmê Zazayan ame a zıwan. Kedkaranê nê hurdımêna pêserokan zıwan u kulturê Zazayan sero zaf sere decna. Êyê ke weşiya xo ramenê, hewna ki zıwan u kulturê Zazayan sero sere decnenê. Nê hurdımêna pêserokan ra dıma xeylê pêserokê Zazaki neşır biy. Xeylê roştberanê Zazayan na babet de ked u emeg da.
Ancia Ewropa de nuştoğan u zıwanzanoğan be Jacobsoni u Sandonatoe ra piya Alfabey Zazaki be Raştnustena Zazaki sero gırweyay. İstambol de ki tayıne no zıwan aver berdene sero sere dacna. Di ke, heta ke komelê nêbo, no kar mıqerrem nêbeno. Ewro, meşte yenê têare, birro benê vıla. Tecrıbey Ewropa be İstamboli no salıx’o ma da!
1990yıne ra heta 2011ıne çenda u çend kesi amey, vêrdi ra. Roca verêne de embazê ke amey biy pêser, serrê ra tepeya niya danê (ewniyenê) ke inan ra ya yew (jû) ya dı teni mendê. Eno hal embazê ke newe newe benê tewrê nê kari, inan ki keno mırozın, perr u payanê inan ki şıkiyeno.
“Çarey ney çıko? Ma do se bıkerime? O taw, gani namey zıwan u zagonê (kulturê) Zazayan ra jû komele pêşaniyo (roniyo) ke no kar mıqerrem bo,” vat. Sıfte “weqıf” sero, dıma “derneg/komele” sero sere dacna. Peyniye de komele sero qerar şana cı. No qerar sebeta (qandê) zıwan u zagonê Zazayan zaf qıymetın bi. Reyê ke ena komele şanıte pê, emrê nae daêna derg beno. Êyê ke wazenê zıwanê xo sero bıgırweyê (bıxebetiyê), şayiya na komele ra daêna rehet gırweyenê. Hem nae ra tepeya caê de xo beno, hem ki naca de daêna plan u program daêna ilmi şenê kar bıkerê. Çımke komele şena universıtan de bêro têkışte. Komele şena projan vırazo, nê projan rê daêna rehet fon veco, izne bıgêro. Komele şena zerrey komele de dersxaney Zazaki akero, qursanb bıdo. Eke Komelê dewan u qezan u sûkan (bacaran) wazenê, şena inan rê malıman (xocan) bırışo (bıerşawo), ê cayan de qursê Zazaki bıdo. Na komele ra tepeya bıbo ke cayanê binan de komelê zıwani abê.
Raştia ke Komela Zaza-Deri ra serrê(k) tepeya Çewlig de, o ra dıme Diyarbekır, Aldûş (Gerger), Sêwrege u Mersin de komeli biy a. Enê komelan de qursê Zazaki day. Sayiya nê komelan ra Zıwanê Ma Zazaki daêna aver şi. Pêseroki (mecmuey), kıtabi daêna zêde neşır biy, amey vıla kerdene. Universitan de panel u sempozyuman de sayiya nê komelan ra zıwanê ma Zazaki be zagon u tarixê Zazaki sero qısey (qali) kerdene. Yewiya Ewropa (AB) rê projey nuşti, sayiya ê projan ra mekteban de seba (semedê, qandê) dersa weçinıtene Dêsım de gırwe gêriya de. Sayiya nê kar u xebati ra telebeyê (şagırdê) ke dersa Zazaki çinenê we, inan de se ra 135 (% 135) weçinıtoğ daêna zêdiya. Alamanya de Enstitüyê Zazaki, Seba qebulê namanê Zazaki’yê domanan (qıcan) wesiqey day meqamanê Almanya be Austurya, seminerê Zazaki ardi pêser. Hewna projey qısebendê Zazaki-Tırki sero gırweyenê, Zazaki, riperrê/pela www.Zazaki-fiil.com na ro. Ancia, Almanya de Cematê Zazayanê Almanya Frankfurt de sebeta “Dina de Roca Zıwanê Ma u Pi” be “Edebiyatê Zazayan” sero şêniy gırewti de u mitingi ardi pêser, ramocan (yürüyüş) de ca gırewt. İsviçre de Verein Schweiz Dersim (Komela Dêsımi İsviçre ) xeylê projey vısti tê, nê projan ra kıtabi, CD zey Pelguzare, Bonê Qerebêli’ê Khani, projey Qerebêl-Qoçgiriye-Dêsım ninê ra taê cıyê. Kıtabê Mesut Keskini “Zonê Ma Zanenê”, “Şıma Zazaki Zanenê; kıtabê Yaşar Aratemuri “Qesê Verêni”; kıtabê Cemal Taşi “Lawıkê Kırmanciye (Dersim Türküleri)” be kıtabê Tevfik Şahini “Lawıkê Qerebêli” day çap kerdenê. Zewbina ki be namê “Domanê Dêsımi” koro na ro, CD da vetene.
Anci sayiya nê komelan ra kokımanê (kalanê) Zazayan ra vengi gêriyay, qeydi vıraşti, zıwanê ma Zazaki ame arşiv kerdene. Sayiya nê qeydan ra Zazaki sero analizê ilmê zıwan u edebiyati vıraziyay. Ancia sayiya nê komelan ra domanan sero projey vıraziyay, Dêsım de, dewa Puluri Zeranıge de panc serri têdıma amnani her roc domanan rê qursê Zazaki pêşkêş kerd.
Kılmek ra, na game gamê da hewle biye. Seba ZIWANÊ MA ZAZAKİ zaf qedır u qıymete biye. Coke ra, roca ke tewr (kül) sıfte komela ZAZA-DERi qewmê xo rê keyberê xo kerdo a, qerar şana cı ke a roce “ROCA ZIWANÊ MA ZAZAKİ” bo: 30ê Nisane ROCA ZIWANÊ MA ZAZAKİ Şarê ma rê xeyr bo! Nae ra tepeya her serre, 30ê Nisane de kamci ca de beno, bıbo; komelan de, der u dor de, medya sosyale de na roce bêro roca şênayiye.
Emser, 26ê Nisane de (30ê Nisane yeno mabeynê heşte, coka) ZAZA-DER, Beyoğlu-Geoaktif de ŞÊNAYİYA ROCA ZIWANÊ MA ZAZAKİ gêriyena de. Hezkerdoğê (sinaoğê) zıwanê Zazaki na şêniye de yenê pêser; roca xo kenê şên. 30ê Nisane de Şarê ma, nas u dost u şınasiyê ma, pêro piya medya sosyale sera seba na roce neşriyat u tebliğat bıkerime. Endera (qeder be) goşê kerri pê hesiyê! Êyê ke hewnê xori derê, xo hesiyê!
ROCA ZIWANÊ MA ZAZAKİ XEYR U ŞÊNE BO!
ZIWANÊ MA ZAZAKİ DAİM PAY RA BO!
Zaza Dil ve Kültür Derneği (Beyoğlu)
